Reisverslagje m.b.t. 'Kiev - 'a Tribute to The Orange Revolution"
Zoals de meesten inmiddels wel weten heeft daar eind 2004 een revolutie plaatsgevonden, waarbij de doorgaans tot moes gecensureerde bevolking is opgestaan tegen het ronduit criminele bewind van president Koetjsma en premier-af Yanukovich. Op 22 oktober heeft die laatste zich vergalloppeert aan de zoveelste vervalsing, van de verkiezingen ditmaal en heeft het volk een eerlijke tweede ronde gëeist. Duizenden mensen verlieten baan, huis en haard om wekenlang te bivakkeren op de Maydan (het centrale plein in Kiev, ook wel 'Revolutionary Square' genoemd) en in geïmproviseerde tentenkampen op de Khreshchatyk, de boulevard naar het plein. Niet geheel ongevaarlijk, want geruchten dat deze opstand bloedig neergeslagen zou worden waren niet louter sensationeel: er zijn Spetznaz gesignaleerd rond overheidsgebouwen en buiten de stad zijn knokploegen tegengehouden met knuppels en automatisch wapentuig in de kofferbak. Tenslotte zucht m.n. het achtergebleven oostelijk deel van Oekraïne (de inwoners prefereren om het 'de' voor Oekraïne weg te laten) onder zware censuur, misinformatie en afpersing: zeker 70% van de economie is zwart en stemmen op de oppositie wordt dan ook met succes onderdrukt. Het vereist dus veel moed van de inwoners om hiertegen in opstand te komen en ook nog eens op een vreedzame manier: iedereen kent inmiddels de beelden van in oranje gehulde Yushenko-aanhangers die bloemen in de geweerlopen van de oproerpolitie stoppen: niet nieuw maar zeer autentiek. Wij vonden dat we daar een bijdrage aan moesten leveren en zijn hals over kop vertrokken, met slechts één telefoonnummer van een vage kennis op zak.
De afgelopen weken hebben we veel van deze mensen gesproken en hen gevraagd naar hun beweegredenen om hun zekerheden op te geven en wekenlang in een tentenkamp in de vrieskou te wachten tot hún president Yushenko gëinaugureerd is. En dit zijn niet alleen studenten van de beweging HORA ('Het is Tijd') of linkse salonrevolutioneren: er zijn arbeiders uit Poltava, ex-soldaten uit Odessa, zelfs voormalig bomexperts die in Afghanistan of Tsetsjenië gediend hebben, gewone mensen uit deelstaten als Bellarus of ex-pats uit Canada, zelfs neo-nationalisten uit Donetsk... een wonderbaarlijke mix, maar eensgezind en gemotiveerd...
Ook zijn we verhaal gaan halen bij de oppositie, het 'blauwe' kamp van Yanukovic: daar werd ons als snel duidelijk welk effect censuur kan hebben. Geruchten als zouden de tentenkampen door de US gefinanncierd zijn, het eten met drugs behandeld, de demonstranten betaald per uur; als je nooit geleerd hebt onzin van rede te scheiden omdat je opleiding gesmoord is in de mijnen van de Donbass en je slechts Russische staatstelevisie ontvangt, weet je niet beter. Angst is hier de drijfveer om alles vooral maar bij het oude te houden. Er was dus geen sprake van twee kanten van de zaak: de Oranje Revolutie is er een voor vrijheid en democratie en niet zozeer het ene kamp tegen het andere. Daarbij komt dat de Yanukovic-politici werkelijk schertsfiguren zijn: maffia-types met casino's, koppelbazen die enorme kapitalen opbouwden over de ruggen van de arbeidersklasse en griezelige LPF-achtige gluiperds.
Onze focus was dus op de verkleumde revolutionairen op het plein en in de tenten; we hebben ze gëinterviewd op camera, opgenomen op band, ze laten schrijven en praten. Wat verwachten ze? Wat willen ze veranderen? Wat zijn hun dromen? 
Die gevoelens en ervaringen hebben we in een kunstwerk vormgegeven. We hebben een kleine gallery bereid gevonden ons onderdak en ruimte te geven:niet eenvoudig als je je bedenkt dat moderne kunst in Oekraïne een braakliggend terreinis, laat staan installation-art. Na onderhandelingen via de gallery-houdster èn zelf benoemde Kunst Authoriteit Tamara Lee, hebben we $1000 losgekregen van het Yushenko 3000 Fund (waarvan ruim $600 in haar zakken belandde) en hebben we met succes de Nederlandse ambassade benaderd: cultureel attaché Henry Kol heeft ons eveneens $1000 toegezegd en zou een openingswoordje komen doen.
Hierna volgden 10 dagen van koortsachtig zoeken op markten en in vage winkels naar materialen, het zien om te zetten van een gesponsorde PC van Windows Russian naar iets leesbaars en nachtelijke discussies over vorm en effect. Dit alles zou nooit zo gewerkt hebben als we niet geholpen waren door de demonstranten, maar vooral door Slava, een jonge vent die we leerden kennen op de Khreshchatyk en die wonderlijk goed bleek te kunnen tolken en organiseren; de gemiddelde inwoner spreekt geen enkel woord Engels en het begrip 'doe-het-zelf' is nog niet uitgevonden in de gedeelte van de wereld.
De installatie (metaal, licht en surround geluid, zie toelichting op de andere page) is op 11 januari officieel gepresenteerd, enkele uren nadat we er de laatste hand aan gelegd hebben. Drie landelijke TV zenders en verschillende lokale media hebben uitgebreid verslag gedaan van die opening van ons monument 'Ukraine - Under Construction - a Tribute to the Revolution'. Spannend, want de reaktie van een Oekraïner die voor het eerste een kunstinstallatie ziet is er een van zwijgen... Maar uit de verschillende reakties bleek dat men de symboliek heel goed begreep, zich vereerd voelde dat er zoiets voor hèn gemaakt is en vooral trots dat ze er (ten dele) zelf aan meegewerkt hebben.
Arno Peeters en Iris Honderdos